Tüm canlıların suyundan yararlandığı 224 yıllık tarihi çeşme, aynı zamanda bahar şenliklerinin, düğün, nişan gibi bir dizi etkinliklerin ritüellerle kutlandığı alan olarak halen varlığını sürdürüyor.
Edirne’nin Havsa İlçesine bağlı Şerbettar Köyü’ndeki tarihi çeşme 2018 yılında dönemin Havsa Kaymakamı Yunus Ataman tarafından restore ettirilerek, yıkılmaktan kurtarılmıştı.
Geçmişte büyük ve küçükbaş hayvanların içme suyunun da karşılandığı 25 yalaklı Şerbettar Çeşmesi, günümüzde ise sadece köy halkı tarafından kullanılmakta.
Söz konusu Tarihi Şerbettar Köyü Çeşmesi’nin geçmişte Türklerin ve Rumların toplanma alanı olarak da kullanıldığı bilinmektedir.
Çeşmenin kitabesinde ise şunlar yazmakta:
‘’Köy geçmişten bugüne farklı kültürleri bir arada yaşatan Türk ve Rum halklarının gelenek göreneklerinin birbirlerine geçiş noktası olmuştur. Özellikle Hıdrellez Bayramı Anadolu, Balkanlar ve Kafkaslarda yaşayan halkın yazın başlangıcı olarak kutlandığı gündür.
Balkanlardan Trakya’ya yayılmış olan bu gelenek, 5-6 Mayıs’ta farklı şenlikler ritüellerle kutlanmaktadır. Köyde bu şenlikler köyün merkezi ve toplanma alanı olan 19. yüzyıl klasik Osmanlı mimarisine ait Tarihi Çeşme etrafında yapılmıştır.’’
ORESTİADA DA ŞERBETTARLILAR ÇEŞMESİ’NİN MİNYATÜRÜ
İki asrın üzerindeki geçmişiyle Şerbettar Çeşmesi, ülkemiz sınırlarını aşarak Yunanistan’da bile yaşatılıyor. Yunanistan’ın Orestiada kentinde, aile büyüklerinin Şerbettar Köyü’nden göç eden Yunan vatandaşları, çeşmenin minyatürünü bir kafeteryanın önüne inşa etmişler.
Turistlik amaçlı Orestiada kentine giden Edirneli Mehmet Korkan, ‘’Aaa bu çeşme Şerbettar Köyü’ndeki çeşmeye çok benziyor’’ diyerek, kafeteryadaki Rumlardan çeşme hakkında bilgi alıyor. Korkan, ‘’Buradaki birkaç kişiyle görüştüm. Görüştüklerimin tamamı iyi derece de Türkçe konuşuyorlar. Dede ve babalarının Şerbettar ve çevresindeki köylerden geldiklerini ifade ettiler. Çeşmenin de Şerbettar Köyü çeşmesinin minyatürü olduğunu ifade ettiler’’ dedi.
KÖY MUHTARI SÜMEK:’’HEDEFİMİZ ŞENLİK YAPMAK’’
Şerbettar Köyü Muhtarı Cengiz Sümek de, çeşmenin onarıldığından bu yana suyunun içme suyu olarak kullandığını, çevre düzenlemesi yapıldığı içinde hayvanların sulanmadığını ifade ederek, ‘’ Her yıl köyümüze otobüslerle Yunanistan’dan hemşehrilerimiz geliyor. Ana babalarının yaşadıkları evleri ziyaret ediyorlar. Köyde eski dönemde yaşamış bir papazın evi de bulunuyor. Benim muhtarlığımın ilk dönemi. İlgili yerlerle görüşmeler yaptım. Önümüzdeki süreçte Yunanistan’daki Şerbettarlıların da katılımıyla büyük bir şenlik yapmayı hedefliyoruz’’ diye konuştu.
KÖYÜN EN DEĞERLİSİ
Öte yandan köy sakinlerinden 70 yaşındaki Fadıl Okumuş ise, çeşmenin onarımında emeği geçen herkese teşekkür ederek, her gün çeşmenin çevresini temizleyerek, gözü gibi baktığını çeşmenin köyün en değerli varlıkları arasında olduğunu kaydetti.
ŞERBETTARLILARIN YUNANİSTAN’DAN MİSAFİRLERİ
Türkiye’den mübadeleyle göç eden bir grup Yunan’a vatandaşı, geçtiğimiz yıl ecdadının yaşadığı Şerbettar Köyü’nü ziyaret etti. Ziyarette, tıpkı 224 yıl öncesini artmayan ritüeller yaşandı. Yunan vatandaşları geçmişte olduğu gibi tulum ve darbuka eşliğinde çeşme meydanında eğlendi. Ana babalarının yaşadığı evleri ziyaret ettiler, tarihi çeşmeden kana kana su içtiler, köy halkıyla hasret giderdiler, hatıra fotoğrafı çekildiler, biri birlerinin iletişim bilgilerini alarak dostluğu daha da pekiştirdiler.
YUNANİSTAN’DAKİ ŞERBETTARLILAR
Öte yandan Kırcasalih Beldesi, Şerbettar ve Aslıhan Köyü çevresinden mübadele yoluyla Yunanistan’ın Kumçiftliği (Orestiada) kentine yerleştirilenlerin çocukları, aile büyüklerinin geldikleri toprakları hiçbir zaman unutmadılar.
Orestiada’da mübadele görmüş aile bireylerinden 84 yaşındaki biri erkek 3 çocuk babası Yakimi Biçilidiz, yaklaşık 20 yıl öncesi anne babasını ölümden kısa bir süre önce doğdukları Aslıhan ve Şerbettar Köylerini ziyaret edenlerden. Biçilidiz, Yunanistan’da yaşamalarına rağmen hiçbir zaman Türkiye’yi unutmadıklarını kaydetti.
ÇEŞMENİN TARİHÇESİ
Çeşme mimari olarak düz damlı, tek kemerli, primidal külahlı, nişli, kare bir plan üzerine oturtulmuştur. Klasik Osmanlı çeşme mimarisinde görülen taşlık detayı bulunmaktadır. 1800’lü yıllarda yapılmıştır. Edirne merkezindeki ‘Atlar Çeşmesi, Hatip Çeşme, Abdurrahman Bin Seyit Ali, Nimet Hanım Çeşmesi’ çeşmelerle aynı mimariye sahiptir. Bu çeşmelerinde 16 ve 19. yüzyıllarda yapıldığı bilinmektedir.
Şerbettar Köyü Tarihi Çeşmesinin Osmanlı Devleti zamanında yapıldığı fakat hangi padişah döneminde ve kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir.
Çeşmenin Rum ve Gagavuz halklarının köydeki yaşam şartlarını iyileştirmek ve su ihtiyaçlarını karşılamanın yanı sıra bu halklar için geçiş ve yayılış noktası olmuştur.
TARİHTE ŞERBETTAR KÖYÜ
Edirne’nin Havsa İlçesine 16 kilometre mesafedeki Şerbettar Köyü, geçmişte Rum ve Gagavuzların yaşadığı bir köydür. 11. yüzyıla kadar Orta Asya’dan Tuna Nehri çevrelerine kadar gelen Gavuzların Yunanistan coğrafyasıyla birleşmesiyle Rumlarla harman olmuşlardır.
Surguçların (Gagavuzların) Doğu Trakya’daki merkezi Havsa ilçesidir. Edirne’den Orestiada bölgesine göç etmiş kişilerle, tarihleri hakkında konuşulduğunda bir çoğu, Edirne’ye Bulgaristan üzerinden Osmanlı-Rus Savaşı (1877-78) sonrasında dedelerinin geldiğinden bahsetmektedir. Kimi köylü, ‘evveldendir (uzun zamanlar boyu) oradaydık’ derken, kimi de sağlıklı olarak geçmişiyle ilgili yanıt verememektedir. (Haber: Nadir ALP)
